"Pokot" - książka czy film?

Od jakiegoś czasu polskie kino przeżywa renesans – to już nie są czasy jedynie głupich komedii czy tanich sensacji. Pojawiają się coraz ciekawsze propozycje, co zresztą widać na blogu – wszystkie recenzowane przeze mnie ostatnio filmy były polskiej produkcji – choćby „Ostatnia rodzina” czy „Sztuka kochania”.

Dzisiaj również o naszym rodzimym kinie, a konkretnie o filmie „Pokot” na podstawie powieści Olgi Tokarczuk „Prowadź swój pług przez kości umarłych”. Tokarczuk współuczestniczyła też w tworzeniu scenariusza a jeżeli za coś bierze się ona i Agnieszka Holland, to musi być dobrze. I było.

Książkę „Prowadź swój pług przez kości umarłych” czytałam 3 czy 4 lata temu – to było moje pierwsze spotkanie z tą autorką i pokochałam ją od razu. Bo Tokarczuk buduje zdania jak mało kto – jest to polszczyzna tak piękna, że chce się ją smakować powolutku, godzinami. O dziwno, udało się to przenieść do filmu – jedne z najlepszych fragmentów to te, kiedy prowadzona jest narracja przez główną bohaterkę.

Trudno nie docenić długich, okrągłych zdań, choć spotkałam się również z opinią, że sprawiają one, że film jest sztuczny, ponieważ obecnie mówi się skrótowo i niechlujnie. Ja jednak jestem za podnoszeniem poprzeczki – tylko słuchając i oglądając ludzi wypowiadających się schludnie, możemy nauczyć się tego samego.

Atutem tego filmu są przede wszystkim niezwykłe obrazy – piękne zdjęcia, świetny montaż i pokazany kawał niesamowitej przyrody, momentami bardzo naturalistycznie, mrocznie,  w sposób wzbudzający wstręt, lecz jednocześnie zwiększający siłę przekazu.

Podoba mi się zbieżność z książką – czytając ją dokładnie tak wyobrażałam sobie głównych bohaterów – Duszejko i Matogę (swoją drogą fantastycznie było po latach zobaczyć na dużym ekranie Wiktora Zborowskiego).

Wobec całości trudno mi jednak pozostać w całości bezkrytyczną – mam bowiem problem z przekazem moralnym, zarówno filmu jak i książki. Ukazano w nich postaci czarno-biało – dobrzy ludzie dbający o przyrodę (ok, być może główna bohaterka jest ekscentryczna i lekko niezrównoważona, lecz to jednak od początku do końca postać, którą mamy odbierać jako jednoznacznie dobrą) i źli myśliwi, dla których jedyną słuszną karą jest śmierć.

Mimo całej mojej sympatii do naszych braci mniejszych, trudno mi porównać zabicie człowieka do polowania na sarnę a w książce i filmie tak jest to ujęte. Morderstwa zostają usprawiedliwione.

Drugi zarzut, to pokazanie obrońców przyrody jako ekscentrycznych, niedostosowanych do życia ludzi. Agresywne i histeryczne zachowania Duszejko i brak kogokolwiek, kto zrównoważyłby to podejście merytorycznymi argumentami sprawia, że na zagładę zwierząt patrzymy z przymrużeniem oka i razem z pozostałymi mieszkańcami wsi kiwamy z politowaniem głowami nad niestabilną emocjonalnie ekolożką . A przecież kłusownictwo jest realnym problemem, nad którym warto się pochylić. 

Wybór między książką a filmem zazwyczaj jest dla mnie prosty i w przypadku "Pokotu", mimo całego wizualnego piękna, jakie uchwyciła Holland, tutaj jest tak samo – zdecydowanie wybieram papierową wersję historii. Każde zdanie napisane przez Tokarczuk to małe dzieło sztuki i nawet najpiękniejszy obraz nie jest w stanie im dorównać. Ale na szczęście w tym przypadku, możesz mieć i jedno i drugie, co zdecydowanie polecam. 

Prowadź swój pług przez kości umarłych

Olga Tokarczuk 

Wydawnictwo:  Wydawnictwo Literackie

Liczba Stron:    318

Kategoria:         Powieść obyczajowa, kryminał